کتاب انسان طاغی

درآمد

پاره ای جنایتها، جنایت بی خردی و پاره ای جنایت منطق. مرز میان این دو روشن نیست، اما قوانین کیفری با بهره گیری از مفهوم عملی «نیت فنی آن دو را از هم جدا می کند. ما در عصر جنایتهای کامل و با نیت قبلی به سر می بریم. جنایتکاران این عصر دیگر آن کودکان بی پناهی نیستند که عشق را بهانه میکردند. برعکس افراد بالغ اند و بهانه کاملی هم دارند: فلسفه. و فلسفه می تواند به هر منظوری به کار بسته شود، حتی برای تبدیل آدمکشان به قاضیان. 

در بلندیهای بادگیر، هیث کليف آماده است برای رسیدن به کتی هر کسی را بکشد؛ اما هرگز به این فکر نیست که آدم کشی را معقول یا از جنبه نظری قابل دفاع اعلام کند. او این کار را می کند و نظریه او همین جا تمام می شود. این قتل عشق نیرومند می طلبد و عشق نیرومند، شخصیت. از آنجا که عشق شدید نادر است، چنین قتلهایی هم زیاد رخ نمی دهند، و وقتی هم رخ دهند حالتی خودسرانه دارند. اما به محض آنکه انسانی به دلیل نداشتن شخصیت به آموزه ای متوسل شد، به محض آنکه جنایت خود را تعقلی جلوه داد، جنایت هم مانند عقل گسترش می یابد و همه شکلهای قياس منطقی را به خود خواهد گرفت. این امر زمانی چون یک فریاد، یگانه بود؛ اکنون چون علم همگانی و فراگیر شده است. دیروز به محاکمه کشیده می شد؛ امروز خود، قانون است.

جای خشم گرفتن نیست. هدف این رساله، بار دیگر، درک واقعیت امروز، یعنی جنایت منطقی و بررسی تفصیلی استدلالهایی است که جنایت منطقی بر پایه آنها به حیات خود ادامه می دهد، کوششی است برای فهم زمانه ای که در آن به سر می بریم. شاید گفته شود عصری که در عرض پنجاه سال، هفتاد میلیون موجود انسانی را ریشه کن می کند، به بردگی میکشد یا میشد باید بی درنگ محکوم شود. اما، گناه این عصر هم باید فهم شود. در روزگاران بی تزویرتر گذشته، هنگامی که ستمگر برای جلال بیشتر خویش شهرها را با خاک یکسان می کرد، آنگاه که برده بسته به ارابه فاتح از میان مردمی که از شادی فریاد میکشیدند، می گذشت، آنگاه که دشمنان را در حضور مردمی که به تماشا گرد آمده بودند جلوی جانوران درنده می افکندند، وجدان می توانست در برابر این جنایات آشکار، استوار بماند و قضاوت صریح باشد. اما اردوگاههای برده داری زیر پرچم آزادی، کشتارهایی که با انسان دوستی و گرایش به ابر مرد توجیه می شود قضاوت را فلج می سازد. در روزگاری که جنایت با وارونه سازی ویژه دوران ما، جامه بی گناهی به تن میکند، این بی گناهی است که باید خویش را توجیه کند. هدف این رساله درک و مطالعه این ماجرای غریب است.

مسأله، دریافتن این است که آیا بی گناهی، چون دست به عمل زند می تواند از آدم کشی خودداری کند یا نه؟ ما می توانیم، فقط در زمانه خودمان و در میان مردمی که در اطراف ما هستند، دست به عمل زنیم. با تا آنگاه که ندانیم حق کشتن همنوعان خود با توجیه کشته شدن آنان را داریم یا نه، هیچ امکانی نخواهیم داشت. از آنجا که کردار روزگار ما به آدم کشی منجر می شود، چه مستقیم چه غیر مستقیم، ما نخواهیم توانست عمل کنیم، مگر اینکه بدانیم چرا حق کشتن داریم.

آنچه در اینجا اهمیت دارد پیگیری امور تا سرچشمه های آن نیست، بلکه با توجه به اینکه دنیا همین است که هست، مهم این است که بدانیم چگونه در آن زندگی کنیم. در عصر انکار، بررسی موضع انسان در برابر خودکشی می توانست فایده ای داشته باشد. در عصر ایدئولوژیها باید تصمیم خود را درباره آدم کشی بگیریم. اگر آدم کشی بنیادهای تعقلی دارد، پس عصر ما و خود ما هم دارای معنا هستیم و اگر چنین بنیادهایی وجود ندارد، پس ما غرقه دریای نابخردی هستیم و راه نجاتی نداریم جز اینکه با معنایی بیابیم یا همه چیز را رها کنیم. به هر حال باید به پرسشی که خون و رنج سده ما در برابرمان می نهد، پاسخ روشنی بدهیم. زیرا ما اکنون زیر بازجویی هستیم. چند دهه پیش، رسم بر این بود که پیش از تصمیم به کشتن، بسیاری چیزها رد و انکار شود تا آنجا که خود فرد هم با خودکشی رد شود. تمامی جهان (از جمله خود من دروغ است؛ پس من مردن را بر می گزینم، آن موقع مسأله، مسأله خودکشی بود. اما، ایدئولوژی که پدیده ای معاصر است، خود را به رد دیگران محدود می کند: آنها دروغ اند. این به آدم کشی می انجامد. هر محر گاه، آدمکشان نقابدار به درون سلولی می خزند؛ مسأله امروز آدمکشی است.

دو فکر هست که با هم یکی می شود یا بهتر بگوییم، با ما یکی می شوند و چنان عاجلانه که ما خود دیگر توانایی گزینش مسائل خود را نداریم. مسائل ما را بر می گزینند، یکی پس از دیگری، پس به گزیده شدن رضایت دهیم. این رساله آهنگ آن دارد که به قلمرو آدم کشی و شورش یعنی آن شکلی از تفکر که با خودکشی و فکر بیهودگی آغاز می کند، وارد شود.

اما این شکل تفکر، امروز، تنها به یک نتیجه می رسد: بیهودگی و مفهوم بیهودگی به نوبه خود تنها، در آنجا که آدم کشی مطرح است تناقضی پدید می آورد. هرگاه کسی بخواهد از معنای بیهودگی قاعده ای کرداری استنتاج کند، آدم کشی را مسأله ای بی اهمیت و بنابراین مجاز جلوه می دهد. اگر به هیچ چیز باور نداشته باشیم، اگر هیچ چیز معنایی نداشته باشد، اگر ما قادر به اعمال هیچ ارزشی نباشیم، همه چیز مجاز است و هیچ چیز اهمیت ندارد. درست و نادرست وجود ندارد؛ آدم کشی نه بر حق است نه بر خطا. انسان آزاد است که آتش کوره آدم سوزی را بدهد یا زندگی خود را وقف جذامیان کند. شرارت و تقوا چیزی جز تصادف با هوس نیستند. پس می توانیم تصمیم بگیریم که اساما دست به عمل نزنیم و این تصمیم به آنجا می رسد که کشتن دیگران را تأیید کنیم و در ضمن کمی هم بر نقصهای بشری تأسف بخوریم. یا ممکن است ناظر بی طرف و اندوهگینی شویم و دست به عملی نزنیم؛ در این صورت جانهای انسانی چیزی جز امتیازهایی که دو طرف یک بازی به دست می آورند، نخواهند بود. شاید هم تصمیم بگیریم که دست به عملی بزنیم که روی هم رفته خودسرانه نباشد. در این صورت، از آنجا که ارزشی متعالی که کردارمان را هدایت کند نداریم، هانمان کارایی خواهدشد: حالا که همه چیز نه حقیقی است نه دورغين، نه خوب است نه بد، یگانه اصل ما آن خواهد بود که به خود نشان دهیم از همه کاراترا، به زبان دیگر، قدرتمندترین هستیم. از این پس دیگر دنیا به حق و باطل تقسیم نخواهد شد، بلکه به برده داران و بردگان تقسیم خواهد شد. بدین سان، ما در ژرفای نیست انگاری و انکار به هر سو برویم، خواهیم دید که آدم کشی موقعیت ممتاز خود را خواهد داشت.

پس، اگر موضع ما محال انگارانه باشد، باید آماده کشتن باشیم و منطق را بر وسواسهایی ظاهرا توهمی برتری دهیم. شاید سازشهایی ضروری افتد، اما اگر با توجه به تجربه قضاوت کنیم، کمتر از آنچه به نظر می آید. افزون بر این، همواره ممکن است، همان گونه که هر روز شاهد آنیم، ناچار باشیم به کشته شدنها رضایت دهیم. بدین ترتیب همه چیز منطقی خواهد بود، اگر منطق به راستی قانع شود.

اما منطق در روشی که نخست می گوید آدم کشی مجاز است و سپس میگوید مجاز نیست، اقناعی نخواهد یافت. زبرا تحلیل محال انگار، پس از نشان دادن اینکه کشتن مسأله بی اهمیتی است، سرانجام در مهمترین نتیجه گیری خود، کشتن را محکوم می کند. نتیجه گیری نهایی استدلال مدال انگار در واقع چیزی نیست جز رد خودکشی و تأكید بر رو در رویی مأیوسانه میان پرسش انسان و مسکوت جهان. خودکشی. به معنای پایان این رو در روی خواهد بود و موضع محال انگار در می یابد که نمی تواند بدون ويران سازی بنیادهای خود، خودکشی را تأیید کند. این موضع چنین نتیجه ای را فرار یا رهایی تلقی خواهد کرد. اما، روشن است که استدلال محال انگار به موجب همین نتیجه، زندگی انسانی را یگانه خیر ضروری می داند، زیرا همین زندگی این رو در رویی را ممکن می سازد و مدعی مجال انگار بدون زندگی توان ادامه مبارزه را نخواهد داشت. برای گفتن اینکه زندگی محال است آدم باید زنده باشد. پس چگونه می توان بدون توجه به تمایل انسان به آسایش، بهره های ویژه این استدلال را به چنگ آورد؟ وقتی زندگی خیر ضروری شناخته شد، این شناخت همه انسانها را | در بر می گیرد. اگر کشتن با خودکشی انکار شود، پس نمی تواند اعتبار متعلقی داشته باشد ذهنی که با فکر بیهودگی اشباع شده، بی گمان، کشتی را که مقدر باشد درک خواهد کرد نه کشتنی را که از استدلال نتیجه می شود. آدمی در برابر رو در روی کشتن و خودکشی و ناممکنی و اینهمانی هردو باید یا هر دو را بپذیرد یا هر دو را رد کند.

به همین دلیل، نیست انگاری مطلق خواهان توجیه خودکشی است ساده تر به کشتن منطقی می رسد. اگر روزگار ما با خون سردی می پذیرد که کشتن توجیه ویژه خود را دارد، به دلیل بی تفاوتی نسبت به زندگی، یعنی در واقع نشان نیست انگاری است. بی گمان، دورانهایی وجود داشته که در آنها اشتیاق به زندگی چنان قدرتمند بوده که آن هم به زیاده رویهایی جنایتکارانه می رسیده است. اما این زیاده رویها نتیجه لذتی هوسناک بوده است، نه نظم هر روزه ی رویدادها که به تأثیر منطقی جبری که همه چیز را یکسان می داند. به جنبش آمده باشد. این منطق ارزشهایی را با خود آورده است که روزگار ما برای گواهی بر نتایج نهایی آنها آمادگی یافته است، یعنی مشروع انگاشتن آدم کشی. این منطق در خودکشی جمعی به اوج خود میرسد و تکان دهنده ترین تظاهر آن مکاشفه ی هیتلری در 1945 بود.

به نظر آن دیوانگی که در پناهگاه های خود، مرگ و به خدایی رسیدن خود را تدارک دیده بودند،نابود کردن خود امر بی اهمیتی بود. مهم، تنها نبودن و ویران سازی تمامی جهان بود. آنکس که خود را در تنهایی می کشد، هنوز به ارزشی قائل است، چون ظاهرا مدعی حقی نسبت به جان دیگران نیست. زیرا او هیچ گاه از آن نیرو و آزادی مهیبی که از تصمیم خود به مردن به دست می آورد برای استیلا بر دیگران استفاده نمی کند.

هرگونه کرداری که به شکلی به نابودسازی خویش بینجامد اگر نتیجه ی بی خردی نباشد، به گونه ای یا بزرگوارانه است یا سرزنش آمیز. اما آدمی به پشتوانه ی چیزی سرزنش می کند. هرچند جهان به نظر کسی که خودکشی می کند امری بی تفاوت است. اما همین آدم در ذهن خود نسبت به چیز دیگری بی تفاوت نیست یا نمیتواند باشد. او می اندیشد که همه چیز را نابود خواهد کرد یا همه چیز را با خود خواهد برد، اما همین مرگ آن ارزشی بر میخیزد که شاید بتواند وجود را توجیه کند. پس، انکار مطلق آن چیزی نیست که با خودکشی تحقق می یابد. انکار مطلق، تنها، با نابود کردن کامل خویش و همه ی آدمهای دیگر نحقق می یابد یا، دست کم، تنها میتواند با تلاش برای رسیدن به به این پایان «خویش» تجربه شود.

بدین سان، خودکشی و آدم کشی دو وجه یک نظام اند، نظام آن دریافت نافرخنده ای که به جای تحمل محدودیت، پیروزی تیره ای را بر می گزیند که زمین و آسمان را نابود می سازد.

اگر کسی منکر این شود که دلایلی برای این خودکشی وجود دارد، نمیتواند همین دلایل را برای آدم کشی بهانه کند. نمی توان نیت انگار نیمه وقت بود. استدلال محال انگار نمیتواند از ادامه حیاط سخنگویان خود دفاع کند و قربانی شدن جانهای دیگر را هم بپذیرد. از آن دم که ما عدم امکان انکار مطلق را بپذیریم (و نفس زیستن شکلی از این پذیرش است) نخستین چیزی که دیگر نمیتواند انکار شود، حق دیگران است به زندگی کردن.بدین سان همان تصوری که به ما اجازه داد فکر کنیم آدم کشی امری بی اهمیت است اکنون استدلال های خود را ندیده میگیرد و ما باز به همان وضعیت انعطاف ناپذیری باز میگردیم که کوشیده بودیم از آن بگریزیم. در واقع این استدلال در عین حال به ما میگرید که کشتن هم مجاز هست، هم مجاز نیست، و ما را در تناقض وا می گذارد، بی آنکه آدم شی را نهی یا توجیه کند و ما در حالتی که تهدید می کنیم و در معرض تهدید هستیم و گرفتار دنیایی سومست از نیست انگاری و غرق در تنهایی با دشنه ای در دست و بغضی در گلو به جا می مانیم. چیزی که ما را در پاسخ گفتن به پرسشهای روزگار یاری دهد در گرایش محال انگار باقی نمی ماند. روش محال انگار باقی نمی ماند. روش محال انگار مانند شک دستوری دکارت لوح را پاک پاک می کند و ما را در راهی بن بست رها می سازد. اما این روش می تواند به مانند شک دستوری با بازگشت به خود زمینه کنکاشی تازه ای را فراهم آورد – تعقل همین مسیر بازگشت را طی می کند: من اعلام می دارم که به هیچ چیز باور ندارم و همه چیز محال است، اما نمی توانم بر اعتبار اظهار خود شک کنم و ناچارم، دست کم، به اعتراض خود باور داشته باشم. در چارچوب تجربه محال انگار، نخستین و یگانه داده ای که در دست دارم طغيان است. من که هیچ معرفتی ندارم و به وضعیتی رانده شده ام که با باید آدم بکشم یا به کشتن آدمها رضایت دهم، یگانه چیزی که دارم همین داده ای است که از آن دلهره ای که مرا عذاب می دهد، نیرومندتر است. طغیان زاده انطباق امر نامعقول با وضعیتی بیدادگرانه و ادراک ناپذیر است. اما، نیروی کور طغیان برای تحقق نظم در دل بی نظمی و وحدت در دل سپنجی هیاهو و بی تابی می کند. طغيان اعتراض می کند، طلب می کند، می خواهد که بیداد به پایان رسد و آنچه تاکنون همواره بارها بر آب نوشته شده بر صخره ای حصین بنا گردد. هدف آن دگرگونی است. اما دگرگونی یعنی عمل و عمل، امروز، یعنی کشتن بی آنکه معلوم باشد کشتن مشروع است یا نه. پس، طغیان چاره دیگری ندارد جز اینکه توجیه های خود را از خود اخذ کند، زیرا هیچ چیز دیگری جز خود ندارد. برای اینکه بداند چگونه باید عمل کند، باید خود را مطالعه کند.

ما دو سده طغیان – متافیزیکی و تاریخی – برای بررسی داریم. تنها یک مورخ می تواند شرح تفصیلی آموزه ها و جنبشهایی را که در این دو سده از پی هم آمده اند به دست دهد. اما، شاید دست کم، به دست دادن سر نخی برای ما ممکن باشد. آنچه خواهد آمد چیزی نیست جز ثبت فصلهای برجسته تاریخی و ارائه فرضیه ای موقتی، این فرضیه یگانه فرضیه ممکن نیست و افزون بر این، منظور توضیح همه چیز هم نیست اما، شاید جهت گیری دوران ما را تا حدی، و جنون دوران ما را روی هم رفته باز گوید. تاریخ غریبی که در اینجا روایت می شود، تاریخ غرور اروپاست.

جز با مطالعه گرایشها، روشها، نظامها و پیروزیهای طغيان نخواهیم توانست آن را درک کنیم. شاید بتوانیم آن قاعدة كرداری را که بیهودگی نتوانست به ما بدهد، یا دست کم نشانه ای که حق با وظیفه ما را به کشتن باز نماید با امید به آفرینش تازه ای را در دستاوردهای طغيان کشف کنیم انسان یگانه آفریده ای است که نمی خواهد آنچه هست، باشد. ما بر آنیم که دریابیم آیا این نخواستن ناگزیر انسان را به نابودی دیگران و خویشتن می کشاند؟ آیا هر طغیانی باید به دفاع از آدم کشی همگانی ختم شود و آیا برعکس، طغیان بی آنکه مدعی بی گناهی امکان ناپذیر باشد می تواند مبنای مجرمیت محدود قرار گیرد؟

#کتاب انسان طاغی#انسان طاغی#دانلود کتاب انسان طاغی#دانلود رایگان کتاب انسان طاغی#دانلود رایگان کتاب#دانلود رایگان کتاب انسان طاغی از آلبر کامو# کتاب انسان طاغی از آلبر کامو#کتاب انسان طاغی از آلبر کامو ترجمه مهبد ایرانی طلب#دانلود رایگان کتاب انسان طاغی از مهبد ایرانی طلب#کتاب انسان طاغی از مهبد ایرانی طلب